Czy kosmici stworzyli ludzkość w laboratorium?

Znany naukowiec z dużym doświadczeniem twierdzi, że jest o krok od odkrycia tego, kto stworzył ludzkość. W swoich argumentacjach pomija on, niestety, wiele oczywistych dowodów.

Czasopismo „Scientific American” w 2021 roku opublikowało tekst Aviego Loeba1Patrz: Avi Loeb, Was Our Universe Created in a Laboratory?, „Scientific American”, 15 października 2021, https://www.scientificamerican.com/article/was-our-universe-created-in-a-laboratory/.. Autor był przewodniczącym Rady Fizyki i Astronomii Akademii Narodowej, był też członkiem Rady Doradczej Prezydenta ds. Nauki i Technologii (PCAST) w Białym Domu, a w latach 2011–2020 przewodniczącym Wydziału Astronomii na Uniwersytecie Harvarda. W swoim eseju Loeb zadaje pytanie: „Czy nasz wszechświat został stworzony w laboratorium?”. I twierdzi, że możliwe jest, iż zaawansowana technologicznie cywilizacja w swoim laboratorium stworzyła nasz wszechświat (z niczego stworzyła „wszechświat-dziecko”), a mogła to zrobić, ponieważ zaawansowane formy życia (w przeciwieństwie do nas) nauczyły się kontrolować tunelowanie kwantowe.

Loeb zakłada, że ​​twórcy laboratorium, dysponując lepszym od nas rozumieniem mechaniki kwantowej, mogli zaprojektować nasz wszechświat i niedostępne naszemu poznaniu inne wszechświaty-dzieci narodzone z technologicznego łona. Sugeruje, że nasz wszechświat został stworzony, aby się rozwijać i tworzyć inne wszechświaty, gdy my, ludzie, zrozumiemy, jak powstał nasz własny wszechświat. W tym sensie bylibyśmy samoreplikującym się wszechświatem – co jest o wiele lepszą opcją niż jałowość niezdolna do reprodukcji. Jest możliwe, mówi Loeb, że ewolucja darwinowska została zaszczepiona w naszym wszechświecie, aby wykształcić naukowców zdolnych do opanowania teorii pola kwantowego… i że z powodu zmian klimatycznych możemy naszą szansę stracić. Naukowiec uważa, że ​​przedstawiona przez niego historia stworzenia dokonuje pojednania pomiędzy „religijną ideą stwórcy a świecką ideą grawitacji kwantowej”. Możemy mieć nadzieję, sugeruje, że ludzkość odkryje prawa rządzące kosmosem, które umożliwiły ​​nasze zaistnienie, a wtedy my również będziemy mogli tworzyć nowe wszechświaty.

Dla katolików teoria ta jest zarówno frustrująca, jak i, przyznajmy, zachęcająca. Dobrze, że szanowany astronom uznaje, iż nauka wskazuje na konieczność wyjścia poza nią w stronę idei inteligentnego projektanta, ale katolicy akceptują i bronią teologii stworzenia od tysiącleci, mając oparcie w długiej tradycji intelektualnej.

Przez całą historię Kościoła katolickiego, a nawet sięgając do starożytnych kultur biblijnych, wierzący wyznawali w credo: „Wierzę w Boga, Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi”. Jest to zapisane w Księdze Rodzaju (1, 1). Katolicy mają wielki szacunek dla nauki jako zajmującej się badaniami nad dziełem Boga. Jakiekolwiek odkrycia dokonane w fizyce, chemii i biologii mówią nam po prostu coś więcej o Bogu.

W starożytności pogląd na wszechświat jako coś stworzonego wyróżniał się, był wyjątkowy wśród ówczesnych mitów. Starożytni Babilończycy opowiadali w Enuma elisz o tym, jak wielki bóg Marduk prowadził śmiertelną wojnę przeciwko matce Tiamat i przepołowił jej ciało swoją strzałą na sklepienie nieba i Ziemię. Różne starożytne greckie mity o stworzeniu, jak na przykład w Teogonii Hezjoda, opowiadają o świecie wyłaniającym się z chaosu i o krwawych bitwach, gdy Gaja (Matka Ziemia) rodzi między innymi Uranosa (Niebo) i Pontusa (Morze), i o tym jak Zeus triumfuje, stając się głównym bogiem panteonu.

W przeciwieństwie do tych opowieści, katolicki światopogląd w całej Biblii jest naturalistyczny2W szczególnym znaczeniu tego słowa, w którym nie ma odniesienia do świata jako powstałego z ciała jakiegoś Boga [przyp..... Izajasz (40, 12) pyta: „Kto zmierzył wody morskie swą garścią i piędzią wymierzył niebiosa? Kto zawarł ziemię w miarce? Kto zważył góry na wadze i pagórki na szalach?”. Kiedy Izraelici w niewoli w Babilonie mieli nadzieję na wolność, Jeremiasz (33, 20–26) przypomniał ludziom, że ten sam Bóg, który jest panem dnia i nocy, obiecuje dziedziców tronowi Dawida tak licznych jak gwiazdy na niebie i ziarnka piasku morskiego. Księga Przysłów (8, 23) mówi: „od wieków jestem stworzona, od początku, nim ziemia powstała”. W Psalmie (102, 26) czytamy: „Ty niegdyś założyłeś ziemię”.

Przyjmuje się, że Księga Mądrości została napisana w Aleksandrii około I wieku3We Wstępie do Księgi Mądrości w Biblii Tysiąclecia możemy przeczytać, że zarówno autor, jak i czas powstania księgi nie... przed Chrystusem, gdy żydowscy myśliciele zajęli się nauką hellenistyczną. Między politeistycznym kultem natury Greków a stworzeniem ex nihilo ludu Przymierza nastąpiło kulturowe wyrafinowanie. W Księdze Mądrości (7, 17–22) znajdujemy piękne docenienie nauki:

On mi dał bezbłędną znajomość rzeczy:

poznać budowę świata i siły żywiołów,

początek i kres, i środek czasów,

odmiany przesileń i następstwa pór,

obroty roczne i układy gwiazd,

naturę zwierząt i popędy bestii,

moce duchów i myślenie ludzkie,

różnorodność roślin i siły korzeni.

Poznałem i co zakryte, i co jest jawne,

pouczyła mnie bowiem Mądrość – sprawczyni wszystkiego!

W Nowym Testamencie św. Paweł rozpoczyna list do Rzymian napomnieniem bałwochwalców za nierozpoznawanie Boga w stworzeniu: „Albowiem od stworzenia świata niewidzialne Jego przymioty – wiekuista Jego potęga oraz bóstwo – stają się widzialne dla umysłu przez Jego dzieła, tak że nie mogą się wymówić od winy” (1, 20). Ewangelia Jana z Księgą Rodzaju łączy objawienie Chrystusa (J 1, 1): „Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo. Ono było na początku u Boga. Wszystko przez Nie się stało […]”. Racjonalność jest obecna w stworzeniu.

Możemy kontynuować, idąc za wczesnymi ojcami Kościoła. Święty Justyn Męczennik (ok. 100–165 n.e.) napisał w swojej 1 Apologii: „Filozofowie zwani stoikami, twierdzą wręcz, że nawet sam Bóg rozpłynie się w ogniu a także utrzymują, iż po tej przemianie świat znowu się odrodzi. My natomiast uważamy, że Bóg, Stwórca wszechrzeczy większy jest od tego, co podlega zmianom”4Justyn Męczennik, 1 i 2 Apologia; Dialog z Żydem Tryfonem, przeł. ks. L. Misiarczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego....

Apologeta z II wieku, św. Atenagoras (ok. 133–190 n.e.), nauczał, że jako chrześcijanie „oddzielamy Boga od materii” i że „nie ma racji w tym, żeby materia była starsza od Boga: przyczyna sprawcza musi wyprzedzać powstanie bytów stworzonych”5Atenagoras z Aten, Prośba za chrześcijanami, przeł. S. Kalinkowski, Warszawa 1985,  4, 19..

W swojej Zachęcie Greków Klemens Aleksandryjski (zm. 215) zawołał: „Jak potężna jest moc boska! Sama Jego wola wystarczy, aby stworzyć świat; sam Bóg stworzył świat, bo tylko On prawdziwie jest Bogiem. Stwarza przez swą wolę i skoro tylko czegoś zapragnie, natychmiast się to staje”6Klemens Aleksandryjski, Zachęta Greków, w: tenże, Apologie przeł. M. Szarmach, A. Świderkówna, J. Sołowianiuk, ATK, Warszawa 1988, 4.63.3..

W średniowieczu mamy ciąg dalszy. Rola Stwórcy była głównym zagadnieniem dla Roberta Grosseteste’a (1168–1253), o czym świadczą jego traktaty Hexaëmeron oraz De universitatis machina. Święty Albert Wielki (1193–1280) rozpoczął swoją encyklopedię dyscyplin filozoficznych w oparciu o teksty Arystotelesa dotyczące nauk przyrodniczych, mówiąc: „Podjęliśmy się tej pracy przede wszystkim na chwałę Boga Wszechmogącego, który jest źródłem mądrości i stwórcą, źródłem porządku i rządcą natury”.

Około roku 1600 Galileusz posłużył się metaforą „księgi natury”, aby zasugerować, że możemy odczytać Boga w naturze, podobnie jak czytamy o Bogu w Piśmie Świętym, a metaforę tę powtórzyli współcześni papieże, zwłaszcza św. Jan Paweł II w Fides et ratio (19), tuż przed tym, gdy, podobnie jak Paweł, powiedział: „Jeżeli człowiek mimo swej inteligencji nie potrafi rozpoznać Boga jako Stwórcy wszystkiego, to przyczyną jest nie tyle brak właściwych środków, co raczej przeszkody wzniesione przez jego wolną wolę i grzech”. A w 1927 roku fizyk i ksiądz prałat Georges Lemaître rozwiązał równania ogólnej teorii względności Alberta Einsteina, uzyskując model rozszerzającego się wszechświata, który zakłada punkt początkowy, nazwany przez Freda Hoyle’a „Wielkim Wybuchem”.

Święty Tomasz z Akwinu w XIII wieku zauważył, że idea początku w czasie lub stworzenia z niczego jest przedmiotem wiary i dlatego nie można jej udowodnić na drodze czysto rozumowej, zgodnie z tym, co mówi List do Hebrajczyków (11, 1): Wiara jest „dowodem tych rzeczywistości, których nie widzimy”. Niemniej jednak naukowcy, niepewni, jak poradzić sobie z początkiem w czasie i stworzeniem z niczego, zaproponowali nowe idee.

Jedna z idei z lat siedemdziesiątych XX wieku głosi, że wszechświat wyłonił się z fluktuacji kwantowej, w której nastąpiło spontaniczne wyłonienie się cząstek z próżni, co łączy się z zasadą nieoznaczoności w teorii pola kwantowego. Bardziej współczesna teoria opisuje cykliczny wszechświat powtarzających się okresów rozszerzania się, kurczenia i ponownego rozszerzania zwanego „odbiciem”, a Wielki Wybuch być może jest jednym z takich odbić. Teoria strun podobnie opisuje wszechświat powstający z precyzyjnie dostrojonego zestawu stałych w nieskończonym krajobrazie multiwersum możliwych hipotetycznych stanów próżni, z których większość jest niestabilna, gdzie przez nieskończoność wydarza się wszystko, co możliwe…, co prowadzi nas z powrotem do idei Loeba o stworzeniu w laboratorium. (Uff!)

Do jakiej zatem kategorii zalicza się idea Loeba mówiąca o stwórcach z laboratoriów? Tak naprawdę jest to powrót do starożytnych mitów w nowoczesnym kwantowym anturażu. Idea ta wciąż musi się mierzyć z pytaniem: „kto stworzył laboratorium i projektanta?”, na które dawno temu odpowiedział Arystoteles: jego dedukcja o pierwszym poruszycielu i pierwszej przyczynie. Może być tylko jeden Bóg, a Chrystus, Słowo wcielone, objawił, że Bóg nie jest samym wszechświatem ani stworzonym superbohaterem, ale stwórcą wszystkiego, trójjedynym i wcielonym.

Przypomina mi to innego agnostycznego amerykańskiego astronoma i futurologa, Roberta Jastrowa, który w kapitalny sposób zakończył swoją książkę z 1978 roku, God and the Astronomers: „Dla naukowca, który żył wiarą w moc rozumu, historia kończy się jak zły sen. Pokonał górę ignorancji, jest bliski zdobycia szczytu; gdy wspina się na ostatni fragment skalny, wita go grupa teologów, którzy są tam od stuleci”.

Kim jest ten nadludzki, inteligentny naukowiec, który stworzył wszystko, sterował fluktuacjami kwantowymi i podtrzymywał istnienie wszechświata? To Bóg. I nie, nigdy nie będziemy tak mądrzy jak On.