Święty Tomasz z Akwinu

Tytuł: Święty Tomasz z Akwinu

Autor: Gilbert Keith Chesterton

Tłumacz: Magda Sobolewska

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 180

Oprawa: Miękka

Format: 158x230

ISBN - oprawa miękka: 978-83-67634-45-8

ISBN - epub: 978-83-67634-46-5

ISBN - mobi: 978-83-67634-48-9

ISBN - pdf: 978-83-67634-47-2

Gilbert Keith Chesterton

(1874-1936), angielski pisarz i publicysta, nawrócony na katolicyzm autor zarówno epokowych dzieł, takich jak Ortodoksja, Heretycy czy Wiekuisty człowiek, jak i detektywistycznych opowiadań o księdzu Brownie. Jest jednym z najczęściej cytowanych i najbardziej wpływowych dwudziestowiecznych apologetów. Wielu nawróconych ateistów, takich jak C.S. Lewis, przyznaje, że lektura Chestertona odegrała ważną rolę w ich powrocie do chrześcijaństwa. W jego dorobku są zarówno dzieła literackie, jak i publicystyczne, w tym tysiące esejów prasowych wydawanych w licznych zbiorach. Jego niepowtarzalny styl, niezależność sądów i zdrowy rozsądek zyskują mu nadal rzesze wielbicieli na całym świecie.

Od tłumaczki // 9

Wstęp do obecnego polskiego wydania // 11

1. O dwóch zakonnikach // 21

2. Zbiegły opat // 45

3. Arystotelesowska rewolucja // 59

4. Medytacja o manichejczykach // 83

5. Prawdziwe życie św. Tomasza // 101

6. Spojrzenie na tomizm // 121

7. Filozofia wieczysta // 133

8. Św. Tomasz – ciąg dalszy // 151

Fragmenty prozy G.K. Chestertona o św. Tomaszu z Akwinu // 165

W książce G.K. Chestertona Święty Tomasz z Akwinu geniusz Autora – literata, erudyty i wizjonera – spotyka się z filozoficznym i teologicznym geniuszem Akwinaty, „Doktora Anielskiego” lub „Świętego Tomasza od Stworzenia”, jak go tytułuje sam Chesterton. Autor skromnie nazywa swoje studium o św. Tomaszu zaledwie szkicem przybliżającym postać i cały system filozoficzno-teologiczny tego niezwykle wpływowego dominikanina i myśliciela chrześcijańskiego. Do tej opinii odautorskiej trzeba jednak dodać, że ów szkic został bardzo wysoko oceniony przez wybitnych znawców, jak choćby przez światowej sławy tomistę Étienne’a Gilsona.
Chesterton barwnie zarysowuje koloryt i klimat kulturowy epoki, ukazując personalne i ideowe związki Tomasza z innym sztandarowymi postaciami średniowiecza i starożytności, ubogacając ponadto płaszczyznę filozoficzną wieloma ciekawymi epizodami z życia Akwinaty. Lektura książki sprawia wrażenie szczególnej bliskości Chestertona i Tomasza. Chesterton bowiem odnalazł w św. Tomaszu swoisty bratni intelekt, a tomizm odbierał jako filozofię wielce przez siebie cenionego „zdrowego rozsądku”. Duch debaty i polemiki w dochodzeniu do prawdy, które wyznaczały kurs działalności naukowej Tomasza w XIII wieku, były też szczególnie bliskie Chestertonowi, który zapisał się w historii literatury XX wieku jako rycerz i apologeta chrześcijaństwa oraz znaczący dyskutant w kwestiach ważnych dla współczesności.
Z tej szczególnej bliskości Autora książki i Postaci, która jest jej wiodącym tematem, wynika przystępność przedstawienia skądinąd skomplikowanego i bardzo rozbudowanego systemu dociekań intelektualnych, jaki zbudował Tomasz. Chesterton z właściwą sobie swadą i humorem gawędziarza oraz błyskotliwością dyskutanta prowadzi czytelnika po szczeblach drabiny logiki w rozważaniach filozoficznych Akwinaty. Ubarwia je niejednokrotnie zaskakującymi odwołaniami do zwykłego, codziennego doświadczenia i przybliża przykładami z życia. W sposób nad wyraz przejrzysty tłumaczy nie tylko strukturę Tomaszowej argumentacji, ale także jego język i specyficzny idiom filozoficznego dyskursu, jak choćby rozróżnienia między materią i formą, gdzie forma stanowi fundament każdej rzeczy, albo między niezmiennym bytem i stawaniem się, które stałemu bytowi nie zaprzecza, ale prowadzi do jego pełni.
Chesterton widzi w dziele Tomasza doskonałą drogę do zrozumienia człowieka. Z charakterystycznym dla siebie radykalizmem stwierdzeń podkreśla, że Akwinata uratował element ludzki w teologii chrześcijańskiej przez włączenie cielesności wraz z duszą w całościową koncepcję człowieka i pojęcie ludzkiej godności. Znajduje w Tomaszowym systemie myślowym bliską sobie afirmację materii, nierozerwalnie związaną z tajemnicą Wcielenia, która sprowadza Boga na ziemię. Dostrzega receptę na dobre, autentycznie ludzkie życie, jaka wypływa z pism Akwinaty i polega na uznaniu oraz zapewnieniu harmonii między rozumem i zmysłami, duchem i materią, a także na połączeniu rozumu z wiarą. Znany jako mistrz paradoksu i zaskakujących stwierdzeń, Chesterton stosuje tę strategię, omawiając dorobek naukowy Tomasza. Przedstawia więc Tomasza jako pionierskiego antropologa, który postrzega człowieka nie tylko w ujęciu biologii, ale przede wszystkim teologii.
Nie wchodząc szczegółowo w ogrom i gęstość tematyki Tomaszowego dzieła, Chesterton umiejętnie wychwytuje i rzuca światło na te jego elementy, które wydają się najbardziej istotne dla przeciętnego człowieka. Człowiek ten niekoniecznie musi posiadać wykształcenie filozoficzno-teologiczne, wystarczy, by miał pragnienie, aby żyć jak najpełniej i jak najowocniej, co dla Chestertona, tak jak dla Akwinaty, znaczy żyć świadomie po chrześcijańsku.
Książka Święty Tomasz z Akwinu wypływa z fascynacji Chestertona niezwykłą osobowością wielkiego filozofa, teologa i pokornego dominikanina, całkowicie oddanego Bogu i służbie Jego Prawdzie. Wyraża też głębokie osobiste przekonanie Chestertona o tym, jak wielkie znaczenie wśród różnych zawirowań ideowych, pojawiających się także w naszej współczesności, ma myślenie w kategoriach i paradygmatach filozoficznych wprowadzonych przez św. Tomasza.

– dr hab. Anna Walczuk, prof. UJ

G.K. Chesterton znakomicie ujmuje samo sedno roli św. Tomasza z Akwinu. Chodzi o przywrócenie teologii chrześcijańskiej jej uniwersalności. Bowiem dominujący wówczas augustynizm, oparty na neoplatońskiej wizji człowieka, nie dowierzał dobroci natury, materii i cielesności. Dlatego św. Tomasz był postrzegany jako niebezpiecznie otwarty na dorobek naturalnej ludzkiej refleksji naukowej czy filozoficznej. Wydawało się, że to zagraża ortodoksji. Najprościej było zakazać Arystotelesa oraz odrzucić naukę, gdyby przeczyła wierze. Tomasz jednak był zbyt solidny, aby go zignorować. Ustanowił metodologiczne ramy, w których zarówno nauka, jak i teologia w komplementarny sposób prowadzą człowieka do kontemplacji prawdy i równoważą siebie wzajemnie.

– o. dr Michał Mrozek OP, Instytut Tomistyczny

Książka Chestertona stanowi jeden z najlepszych wstępów do myśli świętego Tomasza z Akwinu. Napisana przystępnym językiem jest dziełem przeznaczonym nie tylko dla specjalistów. Spoglądając na teologię i filozofię św. Tomasza w sposób, jaki ukazuje czytelnikom Chesterton, można dostrzec ponadczasowość myśli Akwinaty. Jak zauważa Chesterton, filozofia św. Tomasza jest filozofią zdrowego rozsądku, tak ważnego dla autora. W obecnym świecie zrelatywizowanych wartości i dominujących koncepcji „słabego rozumu” warto sięgać do dzieł Chestertona i św. Tomasza. Niniejsza publikacja stanowi cenną pozycję, ponieważ przełamuje pewien przyjęty stereotyp trudności i niezrozumiałości myśli Tomasza dla współczesnego czytelnika.

– dr Ewa Laskowska

Pobierz fragment w formacie PDF