Porzuceni przez ojca. Psychologia ateizmu

Tytuł: Porzuceni przez ojca. Psychologia ateizmu

Autor: Paul C. Vitz

Tłumacz: Łukasz Duda

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 192

Oprawa: Miękka

Format: 158x230

ISBN - oprawa miękka: 978-83-66665-99-6

ISBN - epub: 978-83-67634-00-7

ISBN - mobi: 978-83-67634-02-1

ISBN - pdf: 978-83-67634-01-4

Seria: Seria XX Pierwszy

Paul C. Vitz

Były profesor psychologii na Uniwersytecie Nowojorskim, pozostawał ateistą prawie do czterdziestego roku życia. Uzyskał tytuł licencjata na Uniwersytecie Michigan oraz doktorat w Stanford. Profesor Vitz jest autorem „Psychology as Religion: The Cult of Self-Worship, Modern Art and Modern Science” oraz „Sigmund Freud's Christian Unconscious”, a także licznych artykułów w profesjonalnych i popularnych czasopismach. On i jego żona Evelyn są rodzicami sześciorga dzieci.

Przedmowa // 11

Podziękowania // 15

Część 1

Ateiści, teiści oraz ich ojcowie // 19

1. Intensywny ateizm // 21

Projekcyjna teoria wiary w Boga // 23

Nieuznawana Freudowska teoria niewiary: ateizm związany

z kompleksem Edypa // 27

Nowa teoria ateizmu: hipoteza ułomnego ojca // 32

Rozszerzenie teorii: hipoteza niepewności przywiązania // 33

Przywiązanie i religijność // 35

Przywiązanie i niewiara // 39

2. Dowód: ateiści i ich ojcowie // 43

Nieżyjący ojcowie // 45

Friedrich Nietzsche (1844–1900) // 45

David Hume (1711–1776) // 50

Bertrand Russell (1872–1970) // 50

Jean-Paul Sartre (1905–1980) // 53

Albert Camus (1913–1960) // 55

Arthur Schopenhauer (1788–1860). Samobójstwo ojca // 56

Ojcowie przemocowi i słabi // 57

Thomas Hobbes (1588–1679) // 57

Jean Meslier (1664–1729) // 59

Voltaire (1694–1778) // 61

Jean d’Alembert (1717–1783) // 62

Baron d’Holbach (1723–1789) // 64

Ludwig Feuerbach (1804–1872) // 65

Samuel Butler (1835–1902) // 66

Sigmund Freud (1856–1939) // 68

Herbert George Wells (1866–1946) // 69

Pomniejsi ateiści // 72

John Toland (1670–1722) // 72

Robert Taylor (1784–1844) // 73

Richard Carlile (1790–1843) // 74

Współcześni ateiści // 75

Albert Ellis (1913–2007) // 75

Madalyn Murray O’Hair (1919–1995) // 76

Nowi ateiści // 77

Richard Dawkins (1941) // 78

Daniel Dennett (1942) // 79

Christopher Hitchens (1949–2011) // 80

3. Dowód: Teiści i ich ojcowie // 85

Teistyczna „grupa kontrolna” // 85

Blaise Pascal (1623–1662) // 85

George Berkeley (1685–1753) // 86

Joseph Butler (1692–1752) // 88

Thomas Reid (1710–1796) // 89

Edmund Burke (1729–1797) // 90

Moses Mendelssohn (1729–1786) // 92

William Paley (1743–1805) // 94

William Wilberforce (1759–1833) // 94

François René de Chateaubriand (1768–1848) // 95

Friedrich Schleiermacher (1768–1834) // 96

John Henry Newman (1801–1890) // 97

Alexis de Tocqueville (1805–1859) // 98

Samuel Wilberforce (1805–1873) // 100

Sören Kierkegaard (1813–1855) // 101

Baron Friedrich von Hügel (1852–1925) // 103

Gilbert Keith Chesterton (1874–1936) // 104

Albert Schweitzer (1875–1965) // 106

Martin Buber (1878–1965) // 107

Karl Barth (1886–1968) // 108

Dietrich Bonhoeffer (1906–1945) // 109

Abraham Heschel (1907–1972) // 110

Podsumowanie // 112

4. Dalsze dowody i zastrzeżenia // 113

Ojcowie zastępczy // 113

Ksiądz Bosco (1815–1888) // 114

Hilaire Belloc (1870–1953) // 116

Walker Percy (1916–1990) // 118

Polityczni ateiści // 120

Józef Stalin (1879–1953) // 121

Adolf Hitler (1889–1945) // 122

Mao Zedong (1893–1976) // 123

Ojciec ateista jako osoba wywierająca pozytywny wpływ:

James Mill i John Stuart Mill // 123

Mężczyźni i kobiety – pewne różnice // 125

Ayn Rand (1905–1982) // 127

Simone de Beauvoir (1908–1986) // 129

Kate Millett (1934–2017) // 132

Wyjątki? // 135

Denis Diderot (1713–1784) // 135

Karol Marks (1818–1883) – częściowy wyjątek // 136

Sam Harris (1967) – prawdopodobny wyjątek // 137

Inne psychologie niewiary // 138

Część 2

Inne pokrewne psychologie niewiary // 143

5. Powierzchowny ateizm – relacja osobista // 145

Socjalizacja ogólna // 148

Socjalizacja szczegółowa // 149

Wolność osobista // 149

Osobista wygoda // 150

Kolejny modelowy przypadek: Mortimer Adler (1902–2001) // 150

6. Ateizm i autyzm – dalsze rozszerzenie teorii // 153

Spektrum zaburzeń autystycznych // 153

Autyzm a religia // 155

Pozytywne znaczenie ateizmu dla wierzących // 160

7. Końcowe uzupełnienia // 163

Rozważania historyczne // 163

Inteligencja i ambicja // 164

Uraza i wola // 165

8. Całościowy model // 169

Epilog // 171

Bibliografia // 173

Indeks osobowy // 185

Indeks rzeczowy // 189

Gdyby ta książka nie powstała, to bez wątpienia trzeba byłoby ją napisać.  Z początku byłem nastawiony wobec niej sceptycznie. Jednakże z każdą przeczytaną stroną coraz lepiej rozumiałem, jak trafna była intuicja autora, by dla wyjaśnienia fenomenu ateizmu wykorzystać narzędzia psychologiczne, a zwłaszcza teorię przywiązania. Jestem pod wrażeniem pracy badawczej wykonanej przez Paul’a C. Vitz’a, która potwierdza znaczenie relacji z ojcem dla kształtowania obrazu Boga.

– ks. Przemysław Krawiec SAC

Vitz stawia nową tezę o psychologicznych początkach ateizmu. Badając życie wielu słynnych ateistów, od starych: Nietzschego, Sartre'a i Freuda do nowych: Hitchensa, Dawkinsa i Denneta, Vitz odkrywa zaskakujący wspólny wzór: ateizm pojawia się u ludzi, których ojcowie są nieobecni. Natomiast wybitni obrońcy przekonań religijnych – w tym Blaise Pascal, John Henry Newman i Chesterton – zostali pobłogosławieni troskliwymi, kochającymi i troskliwymi ojcami. Prowokacyjna książka Vitza stawia ważne pytania dotyczące psychologii, wierzeń religijnych i znaczenia ojców.

– Christopher Kaczor, autor „Siedem wielkich mitów o Kościele katolickim”

Po prostu, „Porzuceni przez ojca” Paula Vitza to książka, która powinna znaleźć się na krótkiej liście wszystkich tych, którzy chcą zrozumieć, w najgłębszych słowach, złe skutki niepowodzeń ojcostwa. Powinna funkcjonować jako księga wprowadzająca do badań we wszystkich dziedzinach badających naszą obecną, wysoce zsekularyzowaną kulturę, kulturę naznaczoną głęboko zarówno niewiarą, jak i wrogością wobec rodziny, a zwłaszcza ojcostwa.

– Benjamin Wiker, autor Architekci Kultury Śmierci

Stosując teorię Freuda przeciwko samemu ateizmowi, Paul Vitz udowodnił ponad wszelką wątpliwość, czego brakuje w świeckich opisach sekularyzacji: mianowicie rzeczywistych istot ludzkich.

– Mary Eberstadt, autorka „The Loser Letters” oraz „Adam i Ewa po pigułce”

Paul C. Vitz umiejętnie pokazuje obiektywne analogie między doświadczeniami rodzinnymi elokwentnych ateistów a ich wypowiedziami dotyczącymi Boga. Oczywiście, ponieważ nie ma „nic" bardziej osobistego niż Bóg — a także nasze przekonania i relacje z Bogiem — nasze zdolności do osobistej relacji mają ogromne znaczenie w kształtowaniu naszych boskich wierzeń. Wiemy jednak, że wszystko jest ze sobą powiązane. Ujmujący styl prof. Vitza sprawia, że sposób przedstawiania tych obiektywnych analogii jest szczególnie godny zapamiętania i przydatny do zrozumienia niewiary i nas samych.

– dr Paul de Vries, przewodniczący NY Divinity School

Powody wiary w Boga i niewiary są złożone, różnorodne i gorąco dyskutowane. Paul Vitz wnosi wiele do obecnej debaty, przedstawiając eleganckie i całkowicie wiarygodne wyjaśnienie przyczyn ateizmu, które stawia tradycyjną freudowską krytykę religii na głowie. Opierając się na biografiach znanych współczesnych ateistów, znajduje znaczące dowody na to, że negatywne doświadczenia z dzieciństwa dotyczące ojca mogą poważnie zagrozić zdolności do wiary w Boga. Niezależnie od przekonań, w tej dobrze napisanej i dobrze zbadanej książce jest wiele do przemyślenia.

– dr Eric L. Johnson, dyrektor Towarzystwa Psychologii Chrześcijańskiej

Seria XX Pierwszy

W jaki sposób chrześcijanie mają się odnieść do wyzwań światopoglądowych i zjawisk społeczno-kulturowych XXI wieku? Jak bardzo mogą uaktualnić swoje poglądy o nowe trendy? Czy Kościół powinien iść z duchem czasu? I czy współczesny człowiek cywilizacji zachodniej odnajdzie w nauce Jezusa coś atrakcyjnego? Dziś, ponad dwadzieścia wieków od nauczania Jezusa Chrystusa, wciąż towarzyszą nam Jego słowa, że chrześcijanie nie są z tego świata (J 17, 14–16). Jednocześnie jako posłani na ten świat pracują tu, zakładają rodziny i nawiązują relacje. Jak pogodzić te dwie rzeczywistości? Seria „XX Pierwszy” oferuje Czytelnikowi wyważone, dogłębne analizy i omówienia charakterystycznych dla XXI wieku prądów myślowych; czyni to z perspektywy chrześcijańskiej, czyli nauczania Biblii i Tradycji. Publikacje te dotyczą zarówno ogólnych zagadnień, na przykład poglądów filozoficznych, jak i konkretnej problematyki, między innymi rozwodów, homoseksualizmu, aborcji. Czytelnik znajdzie w nich rzetelną wiedzę: charakterystykę omawianych kwestii, skalę zjawisk, ich wpływ na codzienne życie oraz, co najważniejsze, pozna proponowaną odpowiedź na powyższe pytania zgodną z nauczaniem Chrystusa, który we wciąż zmieniającym się świecie niezmiennie pozostaje Pierwszy.

Pobierz fragment w formacie PDF