Obowiązki względem rodziców, starszych i przodków
Redakcja Contra Gentiles
W różnych kulturach na przestrzeni dziejów wskazywano na konieczność właściwego stosunku do rodziców, starszych i przodków.
Starożytne Indie
W staroindyjskim traktacie o zacności ‒ ojca porównuje się z Panem Stworzeń, a matkę z ziemią i nakazuje się posłuszeństwo względem nich:
Pana Stworzeń [obrazem] ojciec, matka znów jest [obrazem] ziemi […] dla tego, kto [im zadość czynić] nie próbuje, jałowe są wszystkie dzieła. […] Oto zacność oczywista i najwyższa (Manusmryti, czyli traktat o zacności).
Według tego samego traktatu ważni są też dzieci, starcy, słabi i chorzy:
Dziecko, starzec, słaby, chory są [tak ważni, jakby byli] przestworzy rządcami (Manusmryti, czyli traktat o zacności).
Babilonia
Na liście grzechów babilońskich tabliczek z zaklęciami czytamy:
„[…] pogardzał ojcem i matką?” (Lista grzechów).
Starożytny Egipt
W starożytnym Egipcie było jasne, że należy pomagać swemu ojcu oraz starcom:
Byłem laską u boku mego ojca […] wchodziłem i wychodziłem na jego żądanie (cyt. za: Encyclopedia of Religion and Ethics).
Pielęgnowałem starca, dałem mu swoją laskę” (cyt. za: Encyclopedia of Religion and Ethics).
Należy też pamiętać o przodkach:
Nie zabierałem ofiar składanych duchom zmarłych (cyt. za: Księga wychodzenia za dnia).
Kultura starohebrajska
Czci wobec rodziców i szacunek wobec starszych domaga się Bóg, którego wyznają Żydzi:
Czcij ojca twego i matkę twoją (Wj 20, 12).
Przed siwizną wstaniesz, będziesz szanował oblicze starca (Kpł 19, 32).
Starożytna Grecja
W starożytnej Grecji idea wspierania rodziców też nie była obca:
U człowieka […] należy cenić […] to, co ma w nim wyższy stopień doskonałości. A co to jest w nim takiego? To, że […] jest podporą swoich rodziców (Epiktet, Diatryby).
Indianie Ameryki Północnej
Jak donosili siedemnastowieczni misjonarze mający kontakt z Indianami:
Widać, że troszczą się […] o starców (Indianie z Ameryki Północnej).
Starożytne Chiny
W starożytnych Chinach spotykamy podobne podejście:
Kto bacznie odda swym rodzicom ostatnie posługi i ofiarą uczci najdalszych swych przodków, temu lud podległy szczodrze cnotą odpłaci (Konfucjusz, Dialogi konfucjańskie).
Nota bibliograficzna:
Cytaty pochodzą z książki Cliveʼa Staplesa Lewisa, Koniec człowieczeństwa, tłum. Magda Sobolewska, Wyd. Esprit, Kraków 2013, s. 108‒109.Cytaty z Biblii pochodzą z Biblia Tysiąclecia Online, Poznań 2003. Pozostałe źródła:
Barwik Mirosław, Księga wychodzenia za dnia. Tajemnice egipskiej Księgi Umarłych, Warszawa 2009.
Konfucjusz, Dialogi konfucjańskie, tłum. Krystyna Czyżewska-Madajewicz, Mieczysław Jerzy Künstler, Zdzisław Tłumski; Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976.
Encyclopedia of Religion and Ethics. red. James Hastings, 1908‒1927.
Epiktet, Diatryby, tłum. Leon Jachimowicz, PWN, Warszawa 1961.
Indianie z Ameryki Północnej; o. Paul Le Jeune, Relation des Jesuites de 1637.
Lista grzechów z tabliczek z zaklęciami, w: Encyclopedia of Religion and Ethics.
Manusmryti, czyli traktat o zacności, wstępem, przedmową, przypisami i słowniczkiem opatrzył Maria Krzysztof Byrski, PIW, Warszawa 1985.